Stamboomonderzoek is beginnen bij je zelf. Dan je ouders, hun ouders, en zo verder. Nu lopen we direct tegen een probleem aan. Van de wet op de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van 25 mei 2016 , mag je niet zo maar gegevens van nog levende personen gebruiken, waarbij men tevens voorzichtig moet zijn met ras en/of geloof.
Aan de termijn van openbaarheid voor de registers van de burgerlijke stand zijn grenzen gesteld op geboorteregisters na 100 jaar, huwelijksregisters na 75 jaar en overlijdensregisters na 50 jaar.
Gevolg van de AVG is het offline halen van de gezinskaarten over de periode 1920-1940. En bittere pil voor een genealoog. Het was immers een belangrijke link tussen het nu en de families uit de 19e eeuw.
Over het gebruik van genealogisch- en beeld materiaal, kunt u verder lezen Privacy en auteursrecht.

Om dit probleem op te lossen moeten we iemand zoeken die veel van zijn of haar familie weet. Oudere familieleden kunnen ons goede diensten bewijzen. Een oude tante zal best nog wel veel weten over de familie. Leuke verhalen en roddels. Denk niet dat je het wel kunt onthouden. Schrijf alles op, of nog beter, neem de stem op als het mag en kan. Dit alles met plaats, datum, tijd, persoon met geboorteplaats en datum. Probeer dit alles te bewaren zodat uw opvolger er mee door kan gaan. Voorzie de foto' s met potlood van de namen van de personen die er opstaan. Bij elk onderwerp kunnen we met veel woorden iets omschrijven, of kort en duidelijk. Voor het stamboomonderzoek zijn enkele woorden heel belangrijk.

De eerste stappen in het genealogisch onderzoek zijn gegevens verzamelen.
Verzamel alle gegevens uit trouwboekjes, paspoorten, bidprentjes, diploma's, fotoalbums, poëziealbums, persoonsbewijzen, akten e.d. Noteer datum, plaats, adres, doop, geboorte, huwelijk, overlijden, begraafplaats, beroep, eventueel crematie en scheiding. Ga met deze gegevens naar uw familieleden, ook naar ooms en tantes, oudooms en oudtantes, en noteer de familieverhalen. Zo bouwt u de basis voor uw verdere onderzoek terug in de tijd.

Patroniem
In vroeger tijden, toen de steden soms maar door 300 mensen werden bewoond, de dorpen en gehuchten nog veel minder bewoners hadden, kenden al deze mensen elkaar. In die besloten gemeenschappen hadden de bewoners geen achternaam nodig. De zoon van Piet heette Jan Piet's, (Jan de zoon van Piet).
Was er in die woongemeenschap nog iemand met die naam, dan gebruikte men, een toevoeging: de lange, de korte, de dikke, de rode, de zwarte, enz... Dit was veelal voldoende.
Veel mensen hadden ook een bijnaam. (een alias). Dit kon soms duiden op een positieve dan wel negatieve eigenschap. Deze toevoegingen zijn heel belangrijk om de goede persoon te vinden. In kerk en gemeentehuis schreef men op wat men hoorde.
Joodse mensen hebben zowel een kerkelijke als een burgerlijke naam.
In het oosten van het land noemde men de persoon naar het huis, of de naam van het boerenland.

Terug in de tijd tot 1611
In 1611 werd onder Napoleon de Burgerlijke Stand (BS) ingevoerd. Tussen nu en 1611 werden alle geboorten, huwelijken en overlijdens geregistreerd door de gemeente.
Het bevolkingsregister is op 1 januari 1650 in bijna heel Nederland ingevoerd. Sindsdien houdt iedere gemeente een registratie van zijn inwoners bij in grote boeken: het bevolkingsregister.
In sommige gemeentes werd het bevolkingsregister geordend per straat en van huis tot huis. Elders werden de huishoudens op alfabetische volgorde geregistreerd. Periodiek werd de registratie herhaald, bijvoorbeeld bij de tienjaarlijkse volkstelling.

Informatie in het bevolkingsregister
Een inschrijving in het bevolkingsregister bevat meestal de volgende gegevens van de inwoners:

• voor- en achternaam en geslacht
• datums en plaats van geboorte
• relatie tot de hoofdbewoner van het adres (echtgenote, zoon of knecht)
• burgerlijke staat
• beroep(en)
• godsdienst (ontbreekt soms)
• adres
• datum van vestiging in de gemeente en de vorige woonplaats

Veranderingen (geboorte, overlijden, verhuizingen) in een huishouden werden steeds bijgehouden door gegevens door te strepen of juist bij te schrijven.
Het bevolkingsregister bevat meer informatie dan de burgerlijke stand, waarin alleen momentopnames worden vastgelegd (geboorte, huwelijk en overlijden). In boekvorm en op de gezinskaarten staan de gezinssamenstelling van een bepaalde familie en hun aangepaste gegevens over een bepaalde periode. Het bevolkingsregister bevat adressen, de gegevens van mogelijk inwonende kostgangers of bedienden en informatie over kerklidmaatschappen. Met informatie uit het bevolkingsregister kun je je dus snel een beeld vormen van de leefomstandigheden van personen in het verleden.
De bevolkingsregisters zijn in boekvorm en de gezinskaarten zijn verzameld bij gemeentelijke en regionale archieven.

Gezinskaart
Tussen 1920 en 1938 kennen we in Nederland de gezinskaart. Van veel gemeenten waren deze op de websites van de archieven te raadplegen en dagelijks volgen er meer. In 1920 werd besloten het bevolkingsregister op losse kaarten bij te houden zodat de gegevens niet meer overgeschreven hoefden te worden bij een nieuwe registratie. Elk huishouden kreeg een eigen gezinskaart die met het gezin mee verhuisde. Wijzigingen werden op dezelfde kaart bijgehouden. Een gezinskaart bevat dezelfde informatie als het bevolkingsregister in boekvorm. Daarnaast kunnen in de laatste kolom opmerkingen, stempels en verwijzingen staan.
Als gevolg van de invoering van de wet Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van 25 mei 2016, heeft men besloten de inzage van de gezinskaarten op internet te beëindigen. Bij de inleiding is hierover al geschreven.

Persoonskaart later persoonslijst
Persoonskaarten (1939-1994) Vanaf 1939 werd de bevolkingsregistratie per persoon bijgehouden. De persoonskaarten reisden bij verhuizingen met de persoon mee. Zij bevatten grotendeels dezelfde informatie als de eerste bevolkingsregisters. Nieuw was de vermelding van naam, geboortedatum en geboorteplaats van de ouders. De gegevens gaan daarmee tot ver in de negentiende eeuw terug.

De Gemeentelijke Basisadministratie (GBA 1994-heden)
Vanaf 1994 werd de bevolkingsregistratie geautomatiseerd in de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens (GBA). Het bevolkingsregister is voortaan dus digitaal.

Het belang van het bevolkingsregister voor stamboomonderzoek vanaf 1938 tot heden.
Circa twee jaar na een overlijden van een persoon gaat zijn of haar persoonskaart /persoonslijst naar het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG). Op deze kaart staan o.a. geboorte, huwelijk, overlijden en ouders van deze persoon geregistreerd. U kunt hiervan alleen schriftelijk een uittreksel bestellen bij het CBG (Postbus 11755, 2502 AT Den Haag)

Huwelijksbijlagen
Met het aktenummer van de huwelijksakte (tot ca. 1920 openbaar) uit de BS kunt u de bijlagen terugvinden of aanvragen in de Historische Centra (archieven) van de provincie. De bijlagen bevatten geboorteakte van bruid en bruidegom, eventueel overlijdensakte van ouders, gegevens van de Nationale Militie (keuring militaire dienst).

Volkstellingen
Zijn gedaan in 1629, 1639, 1699 en 1947. Van de laatste telling zijn de namen en woonplaatsen te vinden op de website van de Nederlandse Familie- namenbank op http://www.meertens.knaw.nl via de knop Collecties.

Verzamelingen
Bevinden zich o.a. in het CBG in Den Haag, in het Verenigingscentrum van de NGV in Bunnik en alsmede in bescheiden vorm in School 7 bij de Werkgroep  Genealogie van de HHV. Voor het raadplegen is in een aantal gevallen een lidmaatschap van een instelling of verenigingen vereist. Niet altijd en overal, zijn er krantenknipsels, rouwadvertenties, geboorteadvertenties, bidprentjes, handschriften, familiedossiers ter inzage. Houd hier ook rekening met de wet op de AVG.

Zoeken op internet
Dagelijks worden door vrijwilligers gegevens van archieven en particulieren op internet geplaatst en wat u vandaag nog niet vond, kan er morgen wel op staan. Besef wel, dat de bronnen op internet fouten kunnen bevatten en dat derhalve een verantwoord onderzoeksresultaat alleen kan worden bereikt, als de van internet gehaalde gegevens worden gecontroleerd aan de hand van de originele bronnen.

De hierna genoemde bronnen geven inzicht in de woonomgeving, de familieverhoudingen, de financiële situatie of het gedrag van voorouders.

Notariële en Oud-rechterlijke archieven: bijv. huwelijkse voorwaarden, koop- en verkoop van land, testamenten, boedelinventarissen en boedelscheidingen.

Kadastrale archieven: bezit van onroerend goed, heffing van grondbelasting, gegevens over hypotheken.

Aardrijkskundige boeken: bijv. Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa.

Oude kaarten en foto's (aanwezig in elk archief en op de dinsdagmorgen bij de HHV).

Register van Naamsaanneming is een lijst van personen die tussen 1611 en 1625 nog geen familienaam hadden en er toen op grond van de wet een moesten aannemen.

Memories van successie: van 1616 tot 1900, betreffende de successiebelasting.

Weeshuizen: meestal bij een kerk. Kerkboeken, notulen van de kerkenraadsvergaderingen (gemeentelijke - of kerkelijke archieven).

Verenigingen, Gemeente- of Rijksinstellingen, Vakbonden, enz. Van veel instellingen zijn aparte archieven bewaard gebleven.
Bovenstaande voorbeelden geven een korte samenvatting van een aantal mogelijkheden om verder te zoeken. In veel archieven moet u zich kunnen legitimeren. De stukken die u in de archieven wilt raadplegen, moet u meestal aanvragen. De nummers van de stukken vindt u in de zgn. Inventaris (in iedere studiezaal zijn inventarissen - beschrijvingen van de aanwezige archiefstukken - aanwezig of er is een computer waarin alle inventarissen kunnen worden geraadpleegd).

Familieonderzoek vóór 1611
Hierbij is het belangrijk dat u weet bij welke kerk uw familie hoorde. In de betreffende Doop-, Trouw- en Begraafboeken van de kerk (de zgn. DTB) en de lidmatenregisters kunt u uw gegevens verder terugvinden. Deze DTB gegevens zijn in het Rijksarchief in te zien.

Vastleggen van de verzamelde gegevens
Leg uw gegevens zorgvuldig vast en vergeet nooit gedetailleerd de bron te vermelden van de gegevens. Vastleggen kan op papier of met behulp van een computerprogramma. Besluit u tot vastleggen op papier, dan kunt u gebruik maken van daarvoor bestemde bladen voor genealogieën of kwartierstaten. Deze zijn te bestellen via de webwinkel van de NGV of het CBG. Enkele formulieren kunt u ook van de website van de NGV downloaden. Wilt u een computerprogramma gebruiken, oriënteert u zich dan vooraf wat er te koop is. Om uit te proberen kunt u demo’s downloaden.

Heraldiek
Heraldiek of wapenkunde is een wetenschap apart. Het is ontstaan in de Middeleeuwen. Het familiewapen werd ook gebruikt als zegelafdruk. Om terug te vinden of je familie een wapen heeft of heeft gehad kun je terecht bij het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde en het Centraal Bureau voor Genealogie.

WieWasWie
Bevat digitaal ontsloten historische documenten met persoonsgegevens. Deze worden aangeboden en beheerd door een groot aantal archiefinstellingen. Naast basisgegevens als namen, plaatsen en data vind je soms ook een scan van het originele document.

• Burgerlijke stand (geboorteaktes, huwelijksaktes en overlijdensaktes).
• Bevolkingsregisters
• Doop-, trouw- en begraafregisters
• Familieadvertenties
• Memories van successie
• Notariële archieven
• Militaire bronnen
• Scheepssoldijboeken (VOC opvarenden)
• Kadaster
• Diverse (kleine) collecties

Wat is Wat?

STAMREEKS
De directe naamreeks van vader op zoon (geen zijtakken).

GENEALOGIE (of stamboom)
Alle personen die in wettige mannelijke lijn afstammen van één bepaalde mannelijk persoon.

PARENTEEL
Uitgaande van een ouderpaar worden alle nakomelingen gezocht. Deze vorm wordt o.a. gebruikt door notarissen.

KWARTIERSTAAT
Beginnend bij één persoon (de proband) zoekt men alle voorouderparen van die persoon, zowel in de mannelijke als in de vrouwelijke lijn. De personen worden genummerd; de proband nr. 1, zijn haar vader nr. 2, de moeder is nr. 3, grootvader van vaderskant nr. 4, Grootmoeder nr. 5, grootouders van moeders kant nr. 6 en 7, overgrootouders nrs. 8 t/m 15, enzovoort.

AFSTAMMINGSREEKS
De naamreeks van iedere andere voorouder uit de kwartierstaat.

GENEAGRAM Een grafische notatie om verwantschap aan te tonen, bijv. bij vorstenhuizen of erfelijkheidsonderzoek.

MATRIARCHALE LIJN (mitochondriënlijn)
Een afstammingsreeks in vrouwelijke lijn. (Steeds de moeder van de moeder van de moeder)

Kijk ook op Wikipedia voor meer uitleg
Stamreeks
Genealogie-Geschiedkunde
Parenteel
Kwartierstaat

GEBRUIKELIJKE AFKORTINGEN EN SYMBOLEN:

* Geboren
~ Gedoopt
oo Ondertrouwd
X Getrouwd
)( o/o Gescheiden
† Overleden
▐ Begraven
B Beroep
G Godsdienst
K Kinderen
♂ Man
♀ Vrouw

Alt toetsenlijst: http://www.optifile.nl/download/alttoetsencombinatieslijst.pdf

Bronnen: CBG en NGV